A+ A A-

سیگار و افزایش ناهنجاری‌های اجتماعی و فرهنگی

نویسنده:  چاپ پست الکترونیکی
سیگار
سیگار کاریکاتوری از: حسین اسکندری

سیگار برگ بریده یا خردکردهٔ توتون می‌باشد که معمولاً در کاغذ نازک پیچیده شده است و برای «کشیدن دود» آن به کار می‌رود. سیگار به این معنی را فرنگی‌ها سیگارت می‌گویند. و در اصطلاح آن‌ها به آن‌چه ما سیگار برگ می‌گوییم، سیگار اطلاق می‌شود.
اعتیاد به سیگار که در واقع وابستگی به نیکوتین است به سرعت حاصل می‌شود. تقریبا ٪۸۵ افرادی که فقط یک عدد سیگار کشیده‌اند به مصرف آن ادامه داده‌اند. نیکوتین با فعّال کردن سیستم پاداش دوپامینی باعث اعتیاد به سیگار می‌شود.
در این نظام پاداش مغزی مادّه‌ای شیمیایی ترشح می‌شود که مسئول هیجانات و احساس لذت است. نام این مادّه «دوپامین» است. دوپامین یک انتقال‌دهندهٔ عصبی موجود در مناطقی از مغز است که حرکت، هیجان، شناخت، انگیزش و احساسات لذت‌بخش را تنظیم می‌کند. تحریک بیش از اندازهٔ این نظام، که رفتارهای طبیعی ما را پاداش می‌دهد، اثرات سرخوشی طلب شده توسط کسانی که مواد را سوءمصرف می‌کنند، تولید نموده و به آن‌ها یاد می‌دهند که رفتارشان را تکرار کنند. همچنین به دوپامین مادّه شیمیایی «احساس خوب» نیز گفته می‌شود.

محتوای سیگار و اثرات جانبی آن‌ها

مواد تشکیل‌دهندهٔ سیگار شامل دو بخش کلی می‌باشد: الف) عناصر ساختمانی ب) عناصر شیمیایی
الف) عناصر ساختمانی
این بخش شامل: توتون، کاغذ، مواد نگهدارنده، چسب، رنگ‌های شیمیایی جهت نوشتن مارک سیگار، و اسانس است.

ب) عناصر شیمیایی
اعتیاد به نیکوتین سنگین­‌ترین، پرعارضه و پرهزینه­‌ترین و مرگبارترین اعتیاد شناخته شده است.
نیکوتین یک آلکولوئید (شبه قلیا) بسـیـار سـمّی و روغـن مانند می‌باشد. نیکوتین بی‌رنگ و دارای بوی تندی می‌باشد. چنان‌چه در معرض هوا و نور قرار گیرد رنگش تیره شده و تبدیل به صمغ می‌گردد. نیکوتین تاثیر مضاعف تحریک و سرکوب‌گر در بـدن دارد.
یـک نـخ سـیگار حاوی ۸ تا ۲۰ میـلی‌گـرم نیکوتین است.
تـنـهـا ۲ تا ۵ میلی‌گرم نیکوتین سبب تهوع و استفراغ و تقریبا ۶۰ میلی‌گرم از این مادّه مرگ‌آور می‌باشد.

اثرات جانبی

شایع‌ترین مواد حاوی آن‌ها

ماده

تغییر رنگ دندان‌ها رنگ روغن کادمیم
مشکلات تنفسی سم سیانید هیدروژن
مانع از ورود اکسیژن به خون دود ماشین مونواکسید کربن
سندرم مشابه رینولد کیسه‌های زباله کلراید وانیل
التهاب، ترک خوردن پوست چسب‌های مومیایی تالون
خواب آلودگی، سردرد، تهوع سیمان لاستیکی بنزن
سردرد، گیجی رنگ‌دانه نفتالین
احساس خارش و سوزن‌سوزن شدن دست‌ها و پاها سمّ مورچه آرسنیک

 

 

تاریخچهٔ دخانیات در جهان و ایران

کریستف کلمب در اوّلین سفر خود به آمریکا به سال ۱۴۹۲ متوجه شد اهالی آن جا دود حاصل از سوختن برگ‌های یک گیاه عجیب را به داخل ریه‌های خود می‌کشیدند. این مردم تصوّر می‌کردند برگ‌هایی که دود می‌کنند برای مداوای بعضی از بیماری‌ها سودمند است. آنان این برگ‌ها را در آیین‌های قبیله‌ای هم دود می‌کردند. کریستف کلمب هنگام مراجعت به اسپانیا مقداری از برگ‌ها و دانه‌های آن گیاه عجیب را با خود برد. پس از آن یک پزشک اسپانیایی در سال ۱۵۰۰ تخم این گیاه را برای کشت به اسپانیا آورد و تا سال‌ها کشت و توسعه و استفاده از آن جنبهٔ تحقیق داشت. بومیان آمریکا برای دود کردن آن گیاه از نوعی چپق به نام توباکو استفاده می‌کردند. لذا مردم اروپا این گیاه را توباکو نامیدند و در زبان فارسی با قرار دادن حرف «ن» قبل از حرف «ب» به تنباکو تغییر نام یافت.
در سال ۱۵۶۰ آن نیکوت سفیر فرانسه در پرتغال کتابی دربارهٔ خاصیت توتون انتشار داد و کلمهٔ نیکوتین بعداً از اسم همین دیپلمات گرفته شد.
توتون در اواسط قرن ۱۶ میلادی به ژاپن وارد شد و کشت آن از سال ۱۵۹۶ میلادی معمول گردید. در ایالات متحده تا قبل از قرن بیستم چندان از سیگار استفاده نمی‌شد امّا در اوایل قرن بیستم به ویژه در خلال جنگ جهانی اوّل سیگار در آمریکا بسیار رایج و مردم پسند شد در حالی که در دهه‌های پایان این قرن مصرف سیگار در کشورهای پیشرفته کاهش چشمگیری پیدا کرد.
در مورد ورود تنباکو به ایران دو روایت موجود است. بنا به روایت اوّل پرتغالی‌ها هنگام تسلّط بر سواحل جنوب ایران این گیاه را با خود به ایران آوردند. تاریخ ورود را بعضی سال ۹۹۹ هجری قمری (۱۵۹۰ میلادی) و برخی دیگر ۱۰۰۸ هجری قمری (۱۵۹۹ میلادی) نوشته‌اند. بنا به روایت دیگر ساکنان مرزی ایران ضمن تبادلات مرزی کشیدن دود از ترک‌های عثمانی را تقلید نموده‌اند. به همین دلیل به جای پیپ، چپق بلند ترکی در ایران مورد استفاده قرار گرفته است، هر چند که قلیان ابتکار خود ایرانیان است.

 

آمار مصرف سیگار

در اکثر کشورها، قوانین سختگیرانه‌ای در رابطه با مصرف دخانیات اعمال می‌شود. در این کشورها، قوانین منع استعمال سیگار نه تنها در فضاهای بسته، بلکه در فضاهای نیمه بسته نیز اجرا می‌شود. اگر فضایی که شما در آن سیگار می‌کشید کاملا باز بوده ولی متعلق به مراکز آموزشی و یا بهداشتی باشد، با شما برخورد خواهد شد. همچنین مصرف دخانیات در وسایل نقلیهٔ عمومی نیز ممنوع است. تمامی این اقدامات کمک شایانی به محدودسازی گسترش دخانیات می‌کند ولی متاسفانه تاثیر چندانی بر وضعیت کلی مصرف دخانیات نداشته است. طبق آمار گرفته شده ۱۰ کشور نخست آمار بالاترین مصرف سیگار در میان دیگر کشورهای دنیا عبارتند از:
رتبه ی نخست، صربستان – ۲۸۶۹ نخ سیگار در سال
نایب قهرمان جدول، بلغارستان – ۲۸۲۲ نخ سیگار در سال
رتبهٔ ۳، یونان با ۲۷۹۵ نخ سیگار در سال
رتبهٔ ۴، روسیه با ۲۷۸۶ نخ سیگار در سال
رتبهٔ ۵، مولداوی با ۲۴۷۹ نخ سیگار در سال
رتبهٔ ۶، اوکراین با ۲۴۰۱ نخ سیگار در سال
رتبهٔ ۷، اسلونی با ۲۳۶۹ نخ سیگار در سال
رتبهٔ ۸، بوسنی و هرزگوین با ۲۲۷۸ نخ سیگار در سال
رتبهٔ ۹، بلاروس با ۲۲۶۶ نخ سیگار در سال
رتبهٔ ۱۰، مونته نگرو با ۲۱۵۷ نخ سیگار در سال
در این آمار ایران با مصرف سرانهٔ ۷۶۴ نخ سیگار در سال، رتبهٔ ۶۷ را در بین ۱۲۱ کشور جهان داراست.

درواقع می‌توان گفت ایرانی‌ها در روز حدود ۱۰ میلیارد تومان سیگار می‌خرند، این در حالی است که سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده است، هر کشور دو برابر هزینه‌ای که مردمش برای خرید سیگار صرف می‌کنند، برای درمان بیماری‌های ناشی از مصرف سیگار هزینه می‌کنند. درواقع هر کشور سالانه ۷۲۰۰ میلیارد تومان برای درمان بیماری‌های ناشی از مصرف سیگار و سایر مواد دخانی می‌پردازند. این میزان معادل کل بودجهٔ وزارت بهداشت است و همچنین کاغذی که در سیگارهای مصرفی در کشور سوزانده می شود بیش از مقدار کاغذی است که برای ۴۵ میلیون دفتر ۶۰ برگ لازم است.

 

عوامل گرایش نوجوانان به مصرف سیگار

۱- ارضای حسّ بزرگی و احساس نیاز به مقبولیت در گروه­‌های هم‌سن
۲- تلقین به فراموشی سپردن مشکلات، درد و آلام
۳-وسوسه‌های اطرافیان و دوستان و مجالس لهو
۴- عادی شدن آن به عنوان یک پدیدهٔ ناهنجار در اجتماع
۵- دسترسی ارزان و آسان آن
۶- ابزاری برای تنهایی مداوم
۷- داشتن دوستان سیگاری
۸- اعتیاد والدین به مواد مخدر و الکل
۹- نداشتن تفاهم ونزاع دائمی والدین
۱۰- جدایی والدین از هم و نظارت ضعیف آنان بر کودکان و نوجوانان
۱۱- نبودن برنامه و امکانات مناسب جهت استفادهٔ مفید و سالم نوجوانان از اوقات فراغت و بیکاری خود
۱۲- نداشتن مهارت­های زندگی
۱۳- تهاجم فرهنگی غرب و برنامه‌های غیر فرهنگی ماهواره: به عنوان مثال رییس ادارهٔ مبارزه با قاچاق شرکت دخانیات ایران به خانواده‌ها هشدار داد که مراقب فرزندان خود باشند زیرا در مواردی آب‌نبات‌ها و پاک‌کن‌های طرح سیگار به صورت قاچاق وارد بازار شده‌اند و انگیزهٔ این کار هم آشنا نمودن کودکان از همان سنین پایین با سیگار است.

 

عوارض و آسیب‌های ناشی از مصرف سیگار

الف) تهدید جدّی برای سلامتی فرد
ب) تهدید سلامتی اطرافیان
ج) بد آموزی برای فرزندان
د) زمینه‌سازی و شرط اوّلیه گرایش به اعتیاد و مواد مخدر خطرناک
ه) اسراف در زندگی و عقب افتادن از قدرت مدیریت خانواده

به عنوان مثال و به دلیل اهمیت موضوع سلامت جسمی به بیان برخی از آسیب‌های جسمی افراد سیگاری می‌پردازیم:
۱- از دست دادن موها
‌۲- آب مروارید: افراد سیگاری ‌٤٠ درصد بیش از افراد دیگر در معرض ابتلا به آب مروارید هستند
۳- چین و چروک: پوست افراد سیگاری خشک و دارای خطوط و چین خوردگی‌های ریزی در اطراف لب‌ها و چشم‌هاست.
‌۴- ضایعات شنوایی: افراد سیگاری ‌٣ برابر بیش از افراد غیر سیگاری به عفونت گوش میانی دچار می‌شوند.
‌۵- سرطان پوست: افراد سیگاری ‌٢ برابر بیشتر از افراد غیر سیگاری در معرض خطر ابتلا به نوعی سرطان پوست (پوسته پوسته شدن، برجستگی روی پوست) قرار دارند.
‌۶- فساد دندان‌ها: افراد سیگاری ۱/۵ مرتبه بیشتر از افراد غیر سیگاری در معرض خطر از دست دادن زودرس دندان‌ها هستند.
‌۷- پوکی استخوان: استخوان‌های افراد سیگاری تراکم خود را از دست داده و به راحتی شکسته می‌شود همین طور زمان التیام یافتن و جوش خوردن آن‌ها پس از شکستگی تا ‌٨٠ درصد افزایش پیدا می‌کند.
‌۸- بیماری‌های قلبی: بیماری‌های قلبی-عروقی ناشی از استعمال دخانیات بیش از ‌٦٠٠ هزار نفر را در سال در کشورهای توسعه یافته از بین می‌برد. استعمال دخانیات باعث افزایش ضربان قلب، بالا رفتن فشار خون، افزایش خطر ابتلا به فشار خون بالا و گرفتگی عروق و نهایتا ایجاد حملهٔ قلبی و سکته می‌شود.
‌۹- زخم معده: استعمال دخانیات مقاومت معده را در برابر باکتری‌ها پایین می‌آورد؛ همچنین باعث تضعیف معده در خنثی سازی اسید معده و مقاومت در برابر آن بعد از غذا خوردن و بر جای ماندن باقیماندهٔ اسید در معده و در نتیجه تخریب دیوارهٔ آن می‌شود.
زخم معده افراد سیگاری به سختی درمان می‌شود و احتمالی بهبودی آن تا زمانی که فرد سیگار می‌کشد اکثرا اندک است.
‌ ۱۰- تغییر رنگ انگشتان: قطران موجود در دود سیگار در اثر استعمال مستمر دخانیات روی انگشتان و ناخن‌ها جمع شده و باعث تغییر رنگ آن‌ها به قهوه‌ای مایل به زرد می‌شود.
‌۱۱- سقط جنین: استعمال دخانیات در دوران بارداری می‌تواند باعث افزایش خطر زایمان نوزاد با وزن کم و بروز مسایل بهداشتی در آینده شود. سقط جنین در مادران سیگاری ‌٢ تا ‌٣ برابر بیشتر است
‌۱۲- سرطان: بیش از ‌٤٠ عنصر سرطان‌زا در دود سیگار وجود دارد. احتمال سرطان ریه ‌٢٢ مرتبه بیشتر از افراد غیر سیگاری است.
طبق تحقیقات بی شماری که انجام شده است در صورت ادامهٔ استعمال دخانیات توسط افراد سیگاری، احتمال مبتلا شدن آنها به انواع سرطان‌های دیگر از قبیل زبان، دهان، غدد، بزاق و حلق (‌٦ تا ‌٢٧ برابر)، سرطان بینی (‌٢ مرتبه بیشتر)، گلو (‌١٢ مرتبه)، مری (‌٨ تا ‌١٠ برابر)، حنجره (‌١٠ تا ‌١٨ برابر)، معده (‌٢ تا ‌٣ برابر)، کلیه (‌٥ برابر)، آلت تناسلی مرد (‌٢ تا ‌٣ برابر)، لوزالمعده (‌٢ تا ‌٥ برابر) مقعد (‌٥ تا ‌٦ مرتبه) وجود دارد.

 

چند نکتهٔ جالب دیگر درباره سیگار

- نیمی از کودکان جهان (حدود ۷۰۰ میلیون نفر) در معرض استنشاق دود تحمیلی سیگار قرار دارند.
- بیش از ۴۰ عنصر سرطان­‌زا در دود سیگار وجود دارد و احتمال سرطان ریه در افراد سیگاری ۲۲ مرتبه بیشتر از افراد غیرسیگاری است.
- بیش از سی درصد موارد ابتلای سرطان ریه در غیرسیگاری­‌ها ناشی از دود غیر مستقیم سیگار کشیدن اطرافیان است.
- با هزینه‌ای که ایرانیان بابت سیگار و دیگر انواع دخانیات می‌پردازند، می‌توان ۱۰ دانشگاه در سال تاسیس کرد.
- مصرف سالیانهٔ دخانیات در یک فرد سیگاری برابر با متوسط هزینهٔ تحصیل یک دانش­‌آموز است.
- روزانه در حدود یک‌­صدهزار نفر در جهان به صورت حرفه­‌ای سیگار کشیدن خود را شروع می‌­کنند.
- در دنیا روزانه به ازای هر ساکن کرهٔ زمین سه نخ سیگار به فروش و مصرف می­‌رسد.
- بیش از دو برابر هزینهٔ دخانیات مصرفی، هزینهٔ بهداشتی و درمانی و عوارض این بیماران است.
- هر نخ سیگار، ۵۰۰ سانتی‌متر مکعّب دود دارد.
- ۷۵٪ سیگاری­‌ها حداقل یک­‌بار تلاش کرده­‌اند که ترک کنند. حدود ۴۰٪ هر سال یک­‌بار تلاش می­‌کنند و ۳۰٪ برای دو روز هم که شده نیکوتین را ترک می­‌کنند و ۵ تا ۱۰ درصد برای همیشه موفق به ترک سیگار می­‌شوند.
مصرف هر نخ سیگار به طور متوسط ۷ دقیقه از طول عمر انسان را کم می­‌کند.
افراد سیگاری به طور متوسط ۵ تا ۱۰ سال پیرتر از هم‌سن­‌های غیرسیگاری خود به نظر می­‌رسند.
در نهایت باید توجه داشته باشیم سیگار کشیدن و ادامهٔ مصرف آن اغلب ناشی از باورهای غلطی است که در جامعه رواج پیدا کرده است. این دلایل مانند احساس بزرگی و قدرت، لاغری، رفع عصبانیت، رفع خستگی و جذابیت... همگی بی­‌پایه و اساس بوده و هیچ کدام توجیهی برای مصرف سیگار نیست.

دیدگاه خود را درباره این نوشته با دیگران در میان بگذارید:

یا اگر در سایت عضو نیستید، می‌توانید به عنوان میهمان دیدگاه خود را بفرستید:

0
دیدگاه شما پس از تایید مدیر سایت نمایش داده خواهد شد.
  • با تشکر
    حافظ می گوید :
    عیب درویش و توانگر، به کم و بیش، بد است / کار بد، مصلحت آن است که مطلق نکنیم
    توضیحات مبسوط و مفیدی در مورد سیگار و آثار و عوارض آن ارائه فرموده اند، سالم و پاک زندگی کردن و به خویشتن و دیگران آسیب نرساندن و جسم و روح را از آلاینده های محیطی مصون داشتن، هنر و خدمت بزرگی است.
    در قدیم به ما می آموختند که "بار کج به منزل نمی رسد" و اکنون هر چه نگاه میکنیم نمونه های زیادی را می بینیم که در کودکی و نوجوانی و جوانی، با تزلزلی که نشان دادند، به بیراهه رفتند و هرگز به منزل نرسیدند.
    رفتم که خار از پا کشم، محمل نهان شد از نظر / یک لحظه غافل گشتم و، صد ساله راهم، دور شد
    به همه عزیزان، بویژه کودکان و نوجوانان و جوانان همشهری ام و خانواده های آنها، توصیه برادرانه می کنم "هشدارها را در مورد نزدیک شدن به سیگار و سایر مواد اعتیاد آور و مضر، جدی بگیرید و فرصت بی بدیل زندگی خویش و اطرافیانتان را تباه نکنید"(ان شاالله).

  • نوشته ارزشمند و تاثیرگذاری ست و بخصوص امار ارائه شده تازگی دارد. امیدواریم که مردم به مسئله سلامت فردی بیش از هر چیزی توجه کنند که پیش نیاز یک جامعه سالم و مترقی می باشد.