Logo
چاپ کردن این صفحه

نگاهی به کتاب تألیفی مهندس محمدحسین شیرازی با عنوان: گلواژه های حافظ

نویسنده: 
کتاب گلواژه های حافظ تألیف مهندس محمدحسین شیرازی
کتاب گلواژه های حافظ تألیف مهندس محمدحسین شیرازی

نویسنده : سیدمحی الدین حسینی ارسنجانی

اشاره: سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور در سال های اخیر خدمات فرهنگی و اجتماعی قابل توجهی را به میهن اسلامی و ایران عزیز داشته است و انتشار کتب سودمند مرتبط با منابع طبیعی، جنگل ها و مراتع و فضای سبز و اجرای برنامه های شاد در راستای حفظ میراث ملی و طبیعی سرزمین پاکان ایران از جمله این خدمات ماندگار و اقدامات جاودانه است.


مهندس محمدحسین شیرازی که از جمله پژوهشگران و نویسندگان مطرح سرزمین چهره های ماندگار و دیار نیکبختان یعنی ارسنجان در استان پهناور فارس و ساکن در تهران است خود از جمله مدیران عالی رتبه سازمان مذکور (مدیرکل سابق امور بین الملل سازمان جنگل ها و مراتع کشور) بوده و خدمات شایان توجهی را به آب و خاک سرزمین اهورایی ایران داشته و اگرچه اکنون دوران فراغ از خدمت رسمی را سپری می نماید اما همواره دغدغه رسیدگی به امور زیربنایی ایران و ازجمله جنگل ها و منابع طبیعی و آبی که سرمایه های خدادادی بشریت همه نسل هاست، دارند و بواسطه ارتباط صمیمانه او با اصحاب فرهنگ و ادب و هنر و اهل قلم و رسانه سلسله مقالات ارزشمند خود را در حوزه های
معرفی مشاهیر رجال و نام آوران ارسنجان و شیراز و همچنین مقالاتی در خصوص درختکاری و شیوه های
نوین حفظ و حراست از منابع آب و خاک در جرائد و بویژه مجلات منتشره در پایتخت ارسال می نمایند که همکاری های مطبوعاتی با نشریاتی همچون کیهان فرهنگی، جنگل، منابع طبیعی، پیام ارسنجان، اطلاعات ،
خبر و ... در طی سال های اخیر مؤید این گفتار است. برخورداری وی از ذوق ادبی و مطالعات او در حوزه سعدی و بویژه حافظ پژوهی و شناخت هنرهای کهن و معاصر
و از جمله خوشنویسی خصیصه ذاتی اوست.
محمد حسین شیرازی متولد به سال ۱۳۲۵ خورشیدی کتاب ارزشمند و فوق العاده ممتاز خود با عنوان گلواژه های حافظ را به رسم ادب به محضر خواجه اهل را از حافظ شیراز در اواخر سال ۱۳۹۰ در هزار نسخه و ۴۰۰ صفحه در قطع وزیری و توسط انتشارات پونه به سفارش سازمان جنگل ها و مراتع کشور با قیمت ناچیز پانزده هزار تومان در شکل و شمایلی زیبا، کاغذی مرغوب و جلدی مناسب به چاپ رسانیده است.
نکته حائز اهمیت نگارش مقدمه شیوا و زیبا از استاد ارزنده شعر و ادب معاصر، پژوهشگر و منتقد ادبی و مؤلف کتب و مقالات سودمند در حوزه حافظ پژوهی استاد دکتر بهاء الدین خرمشاهی بر کتاب مؤلف گرانمایه استاد محمدحسین شیرازی است. اثر یاد شده برخوردار از طرح زیبا بر رو و پشت جلد، شناسنامه و شمارگان رده بندی کنگره و دیویی، شماره کتابشناسی ملی و شابک است. موضوع کتاب همانگونه که از نام و عنوانش پیداست بررسی جایگاه گل و شرح علمی و تخصصصی گل واژه ها در شهر لسان الغیب است. این اثر به لحاظ تازگی در پژوهش و محتوای بالا و دقت نظر منتقد اشعار حافظ در نوع خود از نمونه های کم نظیر و منحصر به فرد در حوزه مطالعات شناخت حافظ است. قدر مسلم ورود به این عرصه از ناحیه افرادی میسر است که حافظ، شعر و افکار او را به خوبی بشناسند و حداقل اطلاعاتی را در مورد فنون شعری داشته باشند و از آنجا که مهندس محمد حسین شیرازی خود از خانواده فقیهان و عالمان و ادیبان و هنرمندان نامی ایران بوده و در جرگه بزرگانی همچون استاد یداله کابلی خوانساری و بهاء الدین خرمشاهی و بسیاری از اساتید محترم دانشگاه های تهران، شیراز، ارسنجان و ... بوده و است، با بهره مندی از خرمن علوم و معارف قدما و متأخرین به دانشمندی متواضع و برخوردار از علوم وآگاهی های روز مبدل گشته و فرزند خصال خویشتن است.
کتاب گل واژه های حافظ اثر تألیفی ایشان برخوردار از هفت بخش شامل بررسی گل واژه ها در دیوان خواجه حافظ شیرازی، حافظ و گل سرخ، شرح تخصصی و علمی گل واژه ها، مقالات پیوستی، فهرست مطلع غزل ها، فراوانی گل واژه ها و کشف الأبیات است. استاد بهاءالدین خرمشاهی پیشکسوت امر آموزش های تخصصی و نوین در حوزه ادبی در مقدمه ای دو صفحه ای که بر کتاب گلواژه های حافظ تألیف جناب مهندس محمدحسین شیرازی نگاشته اینگونه یادآور می شود که:
«...گل واژه های حافظ به شرح زبانی ادبی و علمی و گیاه شناختی گل و گیاه های نام برده شده در دیوان حافظ از چمن و سرو سهی و صنوبر گرفته تا نرگس و سوسن و نسرین و بنفشه و دیگرها می پردازد. با این کتاب است که به تحقیق علمی (ده زبان بودن) سوسن و یا کبودی و (سر به زانو نهی) بنفشه یا اصولاً ماهیت گل حمرا و گل خمری برای پژوهندگان الفاظ کلیدی شعر حافظ که گاه از آن مفهوم سازی هم شده است، روشن و از آنچه تا کنون در شرح ها و به شیوه ضمنی آمده روشن تر می گردد. این اثر فاخر نخستین و جامع ترین و علمی ترین اثر در نوع خویش است و مولف فرهیخته آن هم با شعر حافظ انس و الفت دیرینه دارد و هم با جنبه و ماهیت علمی گل و گیاه های دیوان او که تعداد آنها از صد افزون است... در طی سه سال و اندی که به تدوین این اثر اشتغال داشتند در موارد ضرورت با هم بحث و مشورت هایی داشته ایم و سرانجام هم پیش از چاپ، کتاب را ویراستارانه مطالعه کرده ام...
سزاوار این تک نگاشت، مقدمه ای تحقیقی تر و تفضیلی تر است... مؤلف نام اثر را نیز خوب و متناسب انتخاب کرده اند و کتابت شکسته استاد یداله کابلی (بزرگ استاد شکسته نستعلیق معاصر) به قول حافظ: بدین شکستگی ارزد به صدهزار درست ، ...) مؤلف به دلیل تحصیلات در حوزه کشاورزی و منابع آبی به خوبی با انواع گل ها و درختان و گونه های مختلف گیاهی موجود در ایران و جهان آشنایی دارد. او در بخشی از پیشگفتار چهار صفحه ای کتاب تألیفی خود با عنوان گلواژه های حافظ می نویسد: «حافظ بی شک یکی از عرفا و بزرگ سرایندگان و قیمتی درّ لفظ دری است که صنایع بدیعی بویژه تشبیه، استعاره، ایهام و مراعات نظیر در کلام سحرانگیز و ملکوتیش قدرت خیال انگیزی او را آشکار می سازد. او با شکرشکنی و گل افشانی شگفت آور، با خاطری عاطر، کلک جادویی و سرپنجه هنرورش را در بیشتر عرصه های نظم به جولان درمی آورد و آدمی را به باغ خیال برده، همراه هزاردستان به نغمه سرایی، گشت و گذار، تفکر و تدبر در خلقت و هم نشینی و هم صحبتی و نجواگری گل و نسرین و باد صبا می کشاند...
با او به بوستان صحرا، دشت و دمن می رویم و دم به دم در آنجاها گشته هر گل و غنچه و ریحان داغ صبوحی کشیده ای، با داغ زاده ای، تنگدل از کار فرو بسته ای، داغ بر دل خونین نهاده ای، بر دمیده از خاک گلگون کفنی، بیمار مست خمار جماشی، سرو سهی قدی آزادی خرامانی، صنوبر بالایی، درخت کام و مراد دوستی و دشمنی، میوه دلی ، طرّه شمشادی، زلف سنبلی و هر گل و گیاهی که حافظ به عشق او مبتلاست و او آنها را بوییده و نیز خارهایی که بر سر راه گل چیده اند و شاعر به بلای آنها گرفتارست و او از آن ها گلایه دارد، از او پرسان شده، شناسایی و به محضرتان معرفی (شده است... ).
شیوه حافظ پژوهی مهندس محمد حسین شیرازی شیوه ای علمی است.
او در بخش اول کتاب تألیفی خود مطلع هر غزل را با شماره غزل و صفحه از دیوان خواجه حافظ به تصحیح استاد بزرگوار بهاء الدین خرمشاهی از ابتدا تا انتهای دیوان جهت سهولت ارجاع به نسخه مأخذ نوشته است و در هرغزل اگر موردی از گل و گیاه در بیت آغازین، بیت و ابیاتی از آن غزل وجود داشته باشد آن مورد را با ذکر بیت و شماره آن در غزل مربوطه نوشته و شرح مختصری از آن را با ذکر مأخذ آورده است.
در بخش دوم کتاب نیز مؤلف محترم به ترکیبات گل در دیوان حافظ پرداخته و بیتی را به عنوان شاهد با ذکر شماره غزل ، قصیده و رباعی آورده است.
 مهندس شیرازی در بخش سوم کتاب گلواژه های حافظ شرح مبسوطی از موارد گل و گیاهان موجود در دیوان خواجه حافظ آورده تا دوستداران طبیعت و اهل ادب هم اطلاعات بیشتری از گل و گیاه سوای شرح رسوم ادبی و لغوی در اختیار داشته باشند.
حافظ پژوه عصر ما همچنین در بخش چهارم از کتاب خویش (گلواژه های حافظ) چند مقاله با موضوع گل واژه که در نشریات فرهنگی نیز درج گردیده آورده تا خواننده اثر خویش را با معانی و مفاهیم گل واژگان بیشتر آشنا سازد.
فهرست مطلع غزل ها با شماره هر غزل عیناً بر اساس و روال دیوان مأخذ (حافظ خرمشاهی) در بخش پنجم کتاب مورد توجه مولف بوده است. در بخش ششم کتاب شارح ارزشمند ابیات حافظ ابتدا فهرستی به نحو بسامدی تهیه کرده تا تعداد کاربرد هر واژه از گلی یا گیاه را به طور جداگانه معین سازد و این بخش از کتاب حقیقتاً مؤلف را متحمل رنج و زحمت فراوان نموده است. اما چون عشق و ارادت خاص وی به ساحت پر فیض خواجه شیراز ستودنی مثال زدنی است از رنج و تعبی که در تهیه این فهرست دامنگیر مؤلف محترم گردیده سخنی به میان نیامنده است و بالاخره بخش هفتم اثر یاد شده که از دیدگاه حقیر(حسینی ارسنجانی) شاهکاری پژوهشی در حوزه ادبیات فارسی است، کشف الأبیاتی از بیت های دارای گل و گیاه بر وفق حرف اول بیت در پایان این مجموعه نفیس و منحصر به فرد است. به گونه ای که هم محل آن بیت در حافظ مأخذ و هم محل آن در این گل واژه را شامل باشد.
مهندس محمدحسین شیرازی در کتاب ارزنده خود با عنوان گلواژه های حافظ از منابع متعددی در امر تألیف بهره مند گردیده اند که به جز نسخه حافظ شرح استاد خرمشاهی از کتاب هایی همچون: تطبیق نام های کهن گیاهان دارویی با نام های علمی، درس حافظ از محمد استعلامی، فرهنگ گیاهان دارویی، گلبانگ سربلندی از سید احمد حسینی کازرونی، لغت نامه دهخدا، فرهنگ واژگان ایهامی در دیوان حافظ از محمد ذوالریاستین، فرهنگ اشعار حافظ از احمدعلی رجایی بخارایی، فرهنگ رستنی های ایران و ... استفاده نموده است.


مهندس محمد حسین شیرازی خدمات شایان توجهی را در حفظ و حراست از زیستگاه های ملی، جنگل ها و مراتع، منابع آبی و خاکی کشور عزیزمان ایران داشته و پیگیری های مجدّانه وی در استقرار برخی ادارات و نهادها در شهرستان علمی، فرهنگی و مذهبی و تشویق اهل قلم و همسویی با فرهنگوران و نخبگان علمی و فرهنگی ایران و بویژه فارس بر اهل آن پوشیده نیست. امیدواریم پژوهشگران ادبی و بویژه اساتید محترم دانشکده های ادبیات و دانشجویان ادبی، شعرا و ادیبان و عموم محققان و کاوشگران فرهنگ و ادب معاصر ضمن مطالعه کتاب ارزشمند گلواژه های حافظ، سعی و کوشش خستگی ناپذیر او را در روشن نمودن زوایایی پنهان از شخصیت و معارف بزرگ قله شعر و ادب ایران یعنی حافظ علیه الرحمه بستایند.

Template Design © Joomla Templates | GavickPro. All rights reserved.