مقايسه شيوه های بومی و نوین مديريتي سامانه همیاری ها: مطالعه موردی شهر ارسنجان، استان فارس

مقاله در فصلنامه جغرافیایی دانشگاه اصفهان با مشخصات زیر به چاپ رسیده است
فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال ۳۰ ، شماره ۱، بهار ۱۳۹۴ ، شماره پیاپی ۱۱۶
سید محمد جعفر ناظم السادات، استاد مهندسی آب، دانشگاه شیراز
مریم شریفزاده، استادیار گروه مدیریت توسعه روستایی، دانشگاه یاسوج
حمید رضا ابراهیمی، کارشناس ارشد ترویج سازمان جهاد کشاورزي فارس
سیف الله امین، استاد بخش مهندسی آب، دانشگاه شیراز

در ادامه چکیده و واژگان کلیدی این مقاله آمده است:

چکیده

این پژوهش با انگیزه ی بررسی شیوه های بومی و نوین مدیریتی سامانه‏ های تعاونی در شهرستان ارسنجان استان فارس انجام پذیرفت. موردپژوهی به عنوان رویکرد انجام پژوهش برگزیده شد و داده ها با به کارگیری روش های مشاهده، مصاحبه و اسنادپژوهی گردآوری گردید. در این راستا چگونگی دارایی (شرایط مالکیتی) و شيوه گردانندگی (مدیریت) كاريزهاي عايشه، بناب و كتك ارسنجان که یادگار کهن آبیاری و زندگی مردم این شهر است، با دو سامانه نوین گردانندگی (شرکت پیشین سهامی عام برق و مجتمع تعاونی امت اسلامی) برابرسازی و سنجش گردید. آوردهای پژوهش روشن ساخت که کار گروهی براي نوکَنی، بهسازی و بهره‌برداري از كاريزها، فرهنگ همياري با ارزش و کهنی را پایه ریزی کرده است. این فرهنگ بر بسياري از پیوستگی های رفتاری و اقتصادی مردم سایه افکنده است. روشن گردید كه در سنجش با شرکت سهامی پیشین برق ارسنجان، سامانه کهن همیاری کاریزها از زیرساخت های نیرومندتری برخوردار است. پراکنش مالکین کاریز در ۲۴ زیرگروه (تاق)، گزینش سرگروه‌ها از مردمانی خوش نام و اندیشمند و دوری جستن از دولتی شدن از رازهای پایداری این سامانه کهن می باشند. رو در روی این، گرایش به دولتی شدن، کاستی های اساسنامه، کمتر پاسخگو بودن گردانندگان، روشن نبودن و یا دادگرانه نبودن بهره هییت مدیره از ساز وکارهای فروپاشی تعاونی های نوین هستند. پیشنهادهایی برای جلوگیری از فروپاشی تعاونی ها و نیز بهره برداری بهینه از سامانه های کاریزها ارایه گردید.

واژگان کلیدی

كاريز، ارسنجان، مدیریت، مشارکت، بهره وري