فارسی را درست بنویسیم
نویسنده: علیاکبر ابراهیمی چاپ پست الکترونیکی- منتشرشده در مقالهها
- خواندن 8573 بازدید
«خط چهرهٔ مکتوب زبان است و همانگونه که زبان از مجموعهٔ اصول و قواعدی به نام دستور زبان پیروی میکند، خط نیز باید پیرو اصول و ضوابطی باشد که مجموع آن اصول و ضوابط را «دستور خط» نامیدهایم.»
مقدمه کتاب «دستور خطّ فارسی» مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی با این تعریف از دستور خط آغاز میشود. امروزه با فراگیر شدن رایانهها و بهکارگیری هرچه بیشتر آنها برای نگارش و چاپ نوشتهها، لزوم پیروی از یک دستور یکسان برای نگارش متن به زبان فارسی بیش از پیش نمایان میگردد.
پیروی از این دستورها نهتنها باعث حفظ یکپارچگی چهرهٔ نوشتاری زبان میشود، بلکه به پیشگیری از ایهام و انتقال بهتر و سریعتر مفهوم نیز کمک میکند.
در ادامه برخی از متداولترین اشتباههای نگارشی در نوشتههای فارسی و شیوهٔ درست نوشتن آنها فهرست شده است. رعایت این چند نکتهٔ ساده تاثیری در سرعت نوشتن با رایانه ندارد اما به خواناتر شدن متن کمک زیادی میکند.
- از صفحه کلید فارسی در نوشتهها استفاده شود. حرفهای «ی» و «ک» در صفحه کلید عربی (ي و ك) با فارسی متفاوت است.
- در زبان فارسی دو نوع فاصله وجود دارد: یکی فاصله «برونکلمه» و دیگری فاصله «درونکلمه». فاصله برونکلمه فاصلهای است که میان کلمههای یک جمله یا عبارت قرار میگیرد و آنها را از هم جدا میکند، مانند فاصلههای جمله «این یک انار است». این فاصله در رایانه با کلید فاصله (Space) ایجاد میشود.
فاصله درونکلمه که به آن نیمفاصله یا فاصله مجازی هم گفته میشود، فاصلهای است که میان اجزای یک کلمه مرکب قرار میگیرد، مانند «نیمفاصلهها». برای ایجاد نیمفاصله در سیستم عاملهای OS X و لینوکس و همچنین در ویندوز کلیدهای Shift+Space را فشار دهید. در سیستم عامل ویندوز تنها در صورتی که از صفحه کلید استاندارد فارسی استفاده کنید این ترکیب کار میکند، در غیر این صورت با جستجو در اینترنت میتوانید راهحل مناسب را بیابید.
- بین نشانهها (.٫،!؟:؛) و کلمه قبل از آن نباید فاصله باشد. فاصله بین علامت و کلمه بعد از آن قرار میگیرد. مانند «در خط فارسی، فاصله بین نشانه و کلمه بعد از آن قرار میگیرد!»
- گیومه فارسی به صورت « » میباشد نه " ".
- فاصله قبل از «(» و بعد از «)» قرار میگیرد. درون پرانتز، بین پرانتز باز و اولین کلمه بعد از آن و پرانتز بسته و کلمه قبل از آن نباید فاصلهای باشد.
- پیشوندهای «همین»، «همان»، «بی»، «می» و «همی» به کلمههای بعد از خود نمیچسبند و بسته به نوع کلمه با فاصله یا نیمفاصله جدا میشوند. مانند: همین سیب، همینجا، همان موضوع، بیخانمان، میخندد
- «به یا ب» تنها زمانی پیوسته است که بر سر فعل یا مصدر بیاید مانند ببیند و برود، یا اینکه صفت بسازد مانند بخرد و بهنجار. در موارد دیگر باید جدا نوشته شود مانند «به نام خدا»
- «تر» و «ترین» همیشه با نیمفاصله جدا میشود مگر در واٰژههای بهتر، مهتر، کهتر، بیشتر و کمتر
- استفاده از همزه در خط فارسی دستورهای ویژه خود را دارد. برای آشنایی با این دستورها به منابع زیر مراجعه نمایید.
برای آگاهی بیشتر در اینباره میتوانید به کتاب «دستور خطّ فارسی» از انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی که در قالب پیدیاف در پایین این نوشته پیوست شده است مراجعه کنید. ویکیپدیای فارسی نیز شیوهنامهای مطابق با این دستورالعمل دارد که از اینجا قابل دسترسی است.
دیدگاه خود را درباره این نوشته با دیگران در میان بگذارید:
یا اگر در سایت عضو نیستید، میتوانید به عنوان میهمان دیدگاه خود را بفرستید: