روزه‌داری در ماه مبارک رمضان

امام غزالی در کیمیای سعادت می‌فرماید: «بدان که معده حوض تن است و عروق که از آن می‌رود به هفت‌اندام چون جوی‌هاست و منبع همه شهوت‌ها معده است و این غالب‌ترین شهوتی است بر آدمی، آدم که از بهشت رانده شد به سبب این شهوت بود.»
اما راه چاره چیست؟
طب ایرانی برای پیشگیری از این معضلات راه‌حل‏‌های کارآمدی را پیشنهاد می‏‌دهد:

مشورت کنید

اگر از هر نوع بیماری گوارشی رنج می‏‌برید حتماً قبل از شروع ماه مبارک با یک پزشک در مورد امکان روزه گرفتن مشورت نمایید، در برخی بیماری‌ها از جمله زخم اثنی عشر و سردردهای ناشی از ضعف، گرفتن روزه صحیح نیست و منجر به تشدید بیماری خواهد شد.

قبل از شروع ماه مبارک آماده شوید

بهتر است برای ایجاد آمادگی از دو الی سه هفته قبل از شروع ماه رمضان هفته‏‌ای دو روز با فاصله روزه بگیرید.

از مصرف غذاهای مختلف و سفره‏‌های رنگین افطار و سحر پرهیز نمایید

موادّ غذایی مختلف از نظر کیفیت و ویژگی‏‌ها با هم متفاوتند و در نتیجه هضم آن‌ها یکسان نخواهد بود؛ وقتی دو یا چند غذای مختلف با هم خورده شود، معده و دستگاه گوارش نمی‏‌تواند همهٔ آن‌ها را به حدّ نهایی هضم کند و در نتیجه فساد هضم رخ می‏‌دهد.

به سالاد و مخلفات سر سفره افطار و شام نه بگویید

این مواد مخصوصا اگر با حجم زیاد در کنار افطار یا با وعدهٔ اصلی میل شوند باعث عدم هضم، نفخ، ترش کردن و درد شکم می‏‌شوند.

حلیم و آش رشته در تابستان؛ هرگز!

اصولاً حلیم و آش رشته و امثال آن غذاهای سنگینی محسوب شده و غذاهای تابستانی نیستند، پس آن‌ها را از سفره‏‌های افطار تابستانی خط بزنید و در صورت تمایل زیاد، به مقدار کم قانع شوید.

افطار

افطار را بعد از نام خداوند با چند عدد خرما باز کنید که باز کردن افطار با خرما مستحب است. افطار با خرما موجب پیشگیری از بسیاری از بیماری‌ها می‌شود. اوّل آن‌که معدهٔ خشک و جمع‌شدهٔ ناشی از گرسنگی را باز و گرم و نرم می‌کند، دوّم آن‌که مقادیری از موادّ قندی و معدنی مورد نیاز بدن فوراً از دیواره معده جذب شده و به داخل کبد می‌رود و کبد را از خمودی و ضعف در می‌آورد و در اثر آن خون به جریان می‌افتد و آماده پذیرایی از غذای افطار می‌گردد.
بازکردن افطار با شیر گرم و خرما یا شیر گرم و عسل مطلوب است.

وعده افطار و شام را از هم جدا کنید

در خوردن افطاری شتاب نکنید. از آن‌جا که معده مدّت طولانی خالی بوده است، توان هضم حجم بالای مواد را ندارد، لذا توصیه می‏‌شود در زمان افطار یک مادّه غذایی میل شود و در صورت تمایل و نیاز، حدود یک ساعت بعد شام میل شود تا زمانی‌که تمامی دستگاه‌های خفته بدن بیدار و سر حال شوند و آنگاه است که غذا گوارای بدن انسان می‌شود. شام بعد از افطار باید کم مصرف شود چون پرخوری بسیاری از فوائد روزه را نابود می‌کند.

یک افطاری خوب

می‏‌توانید این ترکیب را یک یا دوبار امتحان کرده و در صورت سازگاری به عنوان افطار میل نماید: پسته، بادام، فندق و بادام هندی از هرکدام  ۵عدد، شیر ۱ لیوان، خرما ۲ عدد، پودر نبات ۱ قاشق مرباخوری. از یک ساعت قبل از افطار پوستهٔ خارجی و هستهٔ خرما را جدا نموده، همراه پودر مغزهای فوق و نبات در شیر داغ بریزید. در زمان افطار ابتدا خرما را از شیر خارج کرده و میل کنید سپس شیر و محتویات آن را با کمی نان برشته استفاده نمایید. تا نیم ساعت بعد چیزی نخورید.
هرگز نباید با آب یخ افطار کرد. برخی از روزه‌داران به سبب تحمّل تشنگی در طول روز، در ابتدای افطار به آب یخ یا شربت‌های سرد رو می‌آورند که قطعاً برای سلامتی خطرناک است.

برخی غذاها را فراموش کنید

مصرف بعضی غذاها مثل ماکارانی، آش رشته، ماهی، سالاد الویه، به ویژه در وعده سحر در این ماه، علاوه بر احساس سنگینی امکان افزایش تشنگی در طول روز را به دنبال خواهد داشت. همچنین مواد غذایی پر ادویه و پر نمک حرارت بدن را بالا برده و موجب تشدید احساس تشنگی می‌شوند.

از مصرف آب و سایر نوشیدنی‌ها همراه با غذا بپرهیزید

این اصل همیشه صادق است، اما در ماه رمضان که معده در طول روز کمی ضعیف می‏‌شود نمود بیشتری دارد و به شدت باعث نفخ، رفلاکس، اختلال هضم و غیره خواهد شد.

بلافاصله پس از صرف سحری یا شام نخوابید

زیرا این کار باعث فشار به دهانهٔ معده و عدم قرارگیری غذا در انتهای معده برای هضم کامل می‏‌شود و لذا عواقبی مثل رفلاکس، نفخ و سوءهاضمه را به دنبال خواهد داشت و از طرفی خواب نیز ناآرام و مختل خواهد بود لذا حداقل نیم ساعت بعد از صرف این وعده‌ها نخوابید.

از فعالیت بدنی بلافاصله پس از صرف سحری یا شام بپرهیزید

حداقل تا یک ساعت پس از غذا هیچ فعالیت سنگینی از جمله دویدن، شنا، طناب زدن مجاز نیست، اما قدم زدن آرام و کوتاه مفید است.

برخی مواد برای گشودن روزه مناسب نیستند

نوشیدن شیر به تنهایی و خوردن برخی میوه‏‌ها مثل هندوانه، هلو، خیار و خربزه برای گشودن روزه پس از یک روز طولانی اصلا مناسب نیستند و باعث تولید مواد نامناسب در دستگاه گوارشی می‏‌شوند. آب بسیار سرد نیز در این هنگام باعث از بین رفتن حرارت ذاتی معده شده و آن را ضعیف می‏‌کند. البته شیر گرم و شیرین شده با عسل یا شکر و یا به شکل معجون مانعی ندارد.

یبوست و روزه‌داری

چنان‌چه روزه‌دار دچار یبوست شده است باید با ملین‌ها یبوست را برطرف کند:
هر شب ۱۰ عدد انجیر خشک را با ۲۰ عدد آلوی بخارا در کاسه‌ای آب خیس کند و هنگام سحر بخورد و هر سحرگاه همان مقدار را خیس کند و شب یک ساعت قبل از خواب بخورد.

عوامل مؤثر در ایجاد تشنگی در طول روزه داری

- مصرف غذاهای سرخ شده و پر چرب و شیرین در وعدهٔ سحری
- مصرف قهوه، کاکائو و چای پررنگ به علت مدر بودن
- مصرف آب یخ
- مصرف غذاهای شور و نمک سود
- ورزشهای سخت و معرّق

جلوگیری از تشنگی در طول روزه داری

- شروع افطار با خرما و آب گرم یا شیر
- مصرف انواع سوپ‌ها به عنوان غذای ابتدای افطار
- مصرف فرنی‌هایی از آرد جو و روغن بادام و شکر (آرد جو مسکّن تشنگی است. روغن بادام نیز رطوبت دهنده به بدن است.)
- مصرف شربت لیمو، شربت نارنج، شربت سکنجبین
- مصرف میوه‌هایی از جمله هندوانه، خربزه، انگور، خیار، زردآلوی تازه (مصرف میوه‌ها ۱/۵ ساعت بعد از غذا)
- مصرف سبزیجاتی مثل کاهو و برگ خرفه
- مصرف داروهایی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها پس از افطار و عدم مصرف آن‌ها در وعده سحری

یک ترکیب مؤثر در رفع تشنگی

تخم خرفه کوبیده را در دوغ بخیسانید و سپس مدتی قرار دهید تا خشک شود. این عمل را ۳ تا ۷ بار انجام دهید و سپس تخم خرفه آماده شده را مصرف کنید.